Fannst rykfallið uppi á drafthillu blogger. Skrifað fyrir tveimur og hálfu ári sem svar við þessari snilli. Og það verður eina afsökunin sem gefin er upp.

Ó hve tímarnir hafa breyst.


Það var skorað á mig að halda kvæðabálknum áfram. Ég er reyndar ekki alveg viss um að þetta geti kallast ljóð en kemst kannski nálægt því:

"Friðvænn og frilla hans" stíga á stokk

Gagnrýnandi nr. 1 ...
...kom á frumsýningu og brosti allan hringinn.
Brosið hvarf ekki í gegnum sýninguna
og hlátrasköllin voru með þeim hæstu.
Hamingjuóskirnar voru eftir því
Allir stóðu sig gífurlega vel, leikstjórnin
óaðfinnanleg og handritið stráð gullmolum.
Kermill var einstaklega hæfileikaríkur
í hlutverki dúkarans.
Í partýinu var hver einasti leikari kysstur í bak og fyrir.
Gagnrýnandi staulaðist heim í dagrenningu
með aðalleikaranum.
Umsögnin bar þess keim:
"Sýning var stórkoslega skemmtileg og leikarar fóru á kostum.
Áhorfendur skemmtu sér vel og leikgleðin var í fyrirrúmi.
Leikfélagið kann svo sannarlega að skemmta áhorfendum.
Ó, þessi tæri einfaldleiki."

Gagnrýnandi nr. 2 ...
...kom á fimmtu sýningu
og lét lítið fyrir sér fara á sjötta bekk.
Brosti út í annað og lét ekkert uppi.
Gagnrýnin birtist þrem dögum síðar
var löng og ítarleg
rakti sögu leikfélagsins í smáatriðum
ásamt því að fjalla um mikilvægi áhugaleikhúss í menningarflórunni.
Um leikritið sjálft sagði aðeins:
"Sýningin var frambærileg og ágætlega unnið úr efniviðnum.
Skemmtileg nýting á leiktjöldum.
Nokkur ljóður var á skýrmælgi leikara."

Gagnrýnandi nr. 3 ...
...ætlaði ekki að mæta á sýningu
en var hótað öllu illu af ritstjóranum.
Leikurum leist ekki á þrumuskýið
sem hékk yfir haus hans út leikritið.
Það var mál manna að það kvöld
hafi sýningin verið einstaklega kraftmikil.
Maðleiður matsveinn náði nýjum hæðum í gormasenunni.
Stírlíður gangastúlka fór í fyrsta sinn rétt með textann.
Gagnrýnin birtist næsta dag
og kom lítið á óvart:
"Viðvangislegt rusl. Mér leiddist og sætin voru hörð."

Gagnrýnandi nr. 4 ...
...mætti of seint og settist á fremsta bekk.
Leikarar reyndu að leiða hann hjá sér
en fylltust örvæntingu
þegar honum stökk ekki bros í bestu atriðunum
Í dramatísku uppgjöri
þegar Friðvænn stakk Valdeiðu ástkonu sína
á hol með blekpenna
fór gagnrýnandinn á klósettið.
Leikarar svipuðust um eftir honum í uppklappi
en hann var á bak og burt.
Þegar gagnrýnin birtist
var farið lofsamlegum orðum um sýninguna
"þótt vissulega hafi verið hnökrar á henni.
Enda aðeins um áhugaleikhús að ræða.
Væri hin best skemmtun á árshátíð."
Verst að sýningum lauk 2 mánuðum áður.
Nafn leikstjóra var vitlaust stafsett.


Gagnrýnandi nr. 5 ...
... mætti ekki.
Enda 4 umsagnir meira en nóg fyrir eitt áhugaleikhús.

Hó hó hó Helgi Há

Í skammdegisþunglyndi vetrarsólstaða heyrast gjarnan háværar raddir sem deila um rétta útgáfu af vinsæla jólalaginu "Jólasveinar ganga um gólf". Svona þekkir hvert skólabarn vísuna:

Jólasveinar ganga um gólf
með gylltan staf í hendi
móðir þeirra sópar gólf
og flengir þá með vendi

Upp' á stól
stendur mín kanna
níu nóttum fyrir jól
fer ég til manna

Engin listasmíð en sannarlega heimilisleg. Bragfræðipúritana hins vegar verkjar í eyrun af ósamræmi stuðlanna og hjartað af ólógík þeirri að hinir fjallbúandi íslensku jólasveinar skuli hafa komist yfir gyllta stafi uppi á öræfum. Einnig þykir furðum sæta hversu ólýrískur ljóðmælandi er með því að einfaldlega lýsa á hlutlausan hátt sínu nánasta umhverfi: "Upp' á stól stendur mín kanna". Ófáar kenningar spruttu upp hvað væri í raun í þessari merku könnu en lítið verið um niðurstöður. Árið 1981 ofbauð Helga Hálfdánarsyni þvílíkt að hann opinberaði fyrir þjóð þá útgáfu sem hann taldi að hlyti vera hin rétta og upphaflega:

Jólasveinar ganga um gátt
með gildan staf í hendi.
Móðir þeirra hrín við hátt
og hýðir þá með vendi.

Upp á hól
stend ég og kanna
níu nóttum fyrir jól
þá kem ég til manna.

Vandamálið er að þarna er Helgi að gefa sér það að höfundur ljóðsins hafi eitthvað kunnað fyrir sér í bragfræði og jafnvel verið heil(l) á geði. Fyrir því liggja engar sannanir. Fyrir Helga var það óhugsandi að íslenskt Skáld - og það Fornt Skáld - sendi frá sér nokkuð annað en rétt kveðið og vel rímað alþýðuljóð um heimilisofbeldi á jólahátíð.

Þetta er ekki eina dæmið um forræðishyggju Helga Hálfdánarsonar. Árið 1983 hafði hann sig allan í frammi við að fá homma og lesbíur til að hætta að kalla sig homma og lesbíur. Þótti honum orðin ekki hafa nógu jákvæða skírskotun og vera þar að auki ekki nógu málfræðilega þjál. Stakk hann upp á hóma og lesbu í staðinn. Einnig var honum orðið samkynhneigð þyrnir í augum og vildi frekar notast við orðið kynhvarfi. Beið hann síðan spenntur eftir þakkartárum íslenskra hóma og lesba. Það varð varð lítið um þau en í staðinn bentu hommar og lesbíur kurteisislega á að þau skyldu kalla sig það sem þeim sýndist takk fyrir og að kynhvarfi væri bara orðið kynvillingur í sparifötum. Hafði Helgi því ekki erindi sem erfiði.

Hvað jólalagið varðar kunnu margir Helga mikla þökk fyrir framtakið og reyna enn í dag að básúna út fagnaðarerndi hans. Samt tel ég nú að fyrri útgáfan sé sungin frekar linnulaust á hverju jólaballi.

All is well - gleðileg jól!

"With the world's cultures being ravaged and destroyed, from end to end, by viciously inappropriate technologies, with wars raging everywhere, with whole populations being wiped out, and deliberately, for the benefit of ruling castes, with the wealth of every nation being used almost entirely for war, for preparations for war, propaganda for war, research for war; with the general levels of decency and honesty visibly vanishing, with corruption everywhere - with all this, living in a nightmare of dissolution, was it really possible, it may be asked, for these poor creatures to believe that "on the whole" all was well?
The reply is - yes.
[...]
It is not too much to say that in a country devastated by war, lying in ruins, poisoned, in a landscape blackened and charred under skies low with smoke, a Shikastan was capable of making a shelter out of broken bricks and fragments of metal, cooking himself a rat and drinking water from a puddle that of course tasted of oil and thinking "Well, this isn't too bad after all ...""
(Doris Lessing: Shikasta, 1979)

F says:
úff þú hefur ekki séð síðustu kilju?
kolbrún bergþórs var að mæra stephen king - allt í lagi, fínt mál. Og Egill Helgason spyr: "En er þetta alvöru rithöfundur?"
Og þau eru öll straight-faced bara eins og þetta sé hin eðlilegasta spurning ...
L says:
wtf!
F says:
og já, Kolbrún reynir að færa fyrir því rök að þetta sé alvöru höfundur ekki bara afþreyingarhöfundur - enda sé hann sko á toppi afþreyingarbókmenntanna
L says:
mér þætti gaman að heyra Egil Helgason svara spurningunni: "hvað er alvöru rithöfundur"
F says:
og það furðulega er að þau virðast hafa þetta menningarlega forræði (svo ég slái um mig með uppskrúfuðu fræðimáli)
L says:
hann heldur kannski að hann sé að spyrja spurningar fyrir hina mýmörgu bókmenntaelítuspekúlanta sem væntanlega horfa á Kiljuna og hafa reist augabrúnir í hundraðatali þegar Kolbrún dirfðist að viðra nafn Stephen King í þessum hámenningarlega þætti
F says:
honum finnst þau eflaust ofboðslega djörf að fjalla um svona alþýðubókmenntir
L says:
og páll baldvin viðurkennir skömmustulega að hafa lesið heila Stephen King bók :D
F says:
hann er svona fulltrúi snobbliðsins - hlustar svona hálf-hæðnislega á orðavaðalinn og æsinginn í Kolbrúnu (sem er þá væntanlega fulltrúi tilfinningaríkra alþýðulesenda eða eitthvað)
L says:
tja - hún fær a.m.k. þá rullu í þessum þætti
F says:
það er eiginlega brandari að fylgjast bara með Páli Baldvini fylgjast með Kolbrúnu tala...
L says:
ég mæli með drykkjuleik:
1 sopi þegar Kolbrún verður æst
1 sopi þegar Egill tala yfrilætislega um alvöru bókmenntir
1 sopi þegar Páll Baldvin ranghvelfir augum yfir almennu menningarleysi
Klára 2 tequilaflöskur í einum slurk þegar eitthver þeirra segir "hey! hefur einhver lesið góða vísindaskáldsögu nýlega?"
F says:
:D
F says:
stórgott

Nú finnst mér mál komið að kvikmyndaklúbbur Reifararotta verði settur formlega á laggirnar. Horft verður á einhverja vel valda og þematengda kvikmynd sem vonandi munu glæða umræður og skoðanaskipti hér á síðunni. Gaman væri að sjá hverjir sýna slíku áhuga.

Nokkrar hugmyndir sem fæðst hafa að undanförnu:

The Pervert's Guide to Cinema - athyglissjúki menningarfræðingurinn og heimspekingurinn Slavoj Zizek tekur kvikmyndir í djúpa sálgreiningu.

Grey Gardens - heimildarmynd frá árinu 1975 um afar sérstakar mæðgur sem búa í niðurníddu sveitahúsi í Bandaríkjunum og eigin hugarheimi og státa af tengslum við Kennedy fjölskylduna. Verið er að gera leikna mynd eftir þessari sem frumsýnd verður á árinu.

The Nines - þrjár sögur fléttast saman á hátt sem ekki er hægt að segja frá án þess að spilla fyrir

The Ten - hvað þýða boðorðin 10 í raun og veru? Guð var ekki spurður álits.

Intolerance - epískt stórvirki frá árinu 1916 um skort á umburðarlyndi í gegnum aldirnar. Gerð áður en frásagnarlist kvikmyndanna öðlaðist einhvers konar mynd.

The Lathe of Heaven - byggð á bók eftir Ursulu K. Le Guin. Maður getur breytt raunveruleikanum í gegnum drauma sína. Endurgerð árið 2002. - búin

Bis ans Ende der Welt - draumkenndur framtíðarvegatryllir Wim Wenders sem gerist árið 1999.

Picnic at Hanging Rock - byggð á sönnum atburðum um ástralskar skólastúlkur sem hverfa á undarlegan hátt í skólaferðalagi.

Southland Tales - önnur mynd leikstjórans Richard Kelly sem skóp sér frægð með Donnie Darko. Hefur fengið grífurlega misjafna dóma og verið endurklippt aftur og aftur. Ku hafa einhver óljós tengsl við Flow my tears, the policeman said eftir Philip K. Dick.

Seconds - scifi mynd frá árinu 1966 um heim þar sem hægt er að öðlast nýtt líf í bókstaflegri merkingu.

Endilega komið með einhverjar fleiri.

Bætt við af Auði:

Solyaris - ókennileg hlutir gerast á geimstöð þar sem sálfræðingur hittir aftur látna eiginkonu sína

Zardoz - Sean Connery sprangar um í framtíðinn á þessum klæðnaði. Þarf að segja meira?

Frankenstein Unbound - byggð á fanfiction skáldsögu Brian Aldiss

TILKYNNING

Bókaforlagið Sick Sisters kynnir nýja metsölubók í smíðum:

The Retarded God
Conversations between my sister and god, when she traveled in a space-faring university to heaven

Aftan á bókarkápu segir:
When God, the racist babykiller sadist and psychological twin of Bush, summoned Audur to fly her university to Heaven he sure was in for a treat.
Audur, the deformed literary scientist, might have been wearing mismatching socks and have her ginormous baby sleep in a drawer in her desk, but none the less she had things to say, and songs to sing in protests.

Missið ekki af jólabókinni árið 2008.

Í tilefni þessa mun útgáfufélagið Sick Sisters bjóða Reifararottum í stórkostlegt hugmyndafæðingar-teiti (sem er nokkurs konar for-útgáfuteiti) einhvern tímann í apríl. Drög að dagskrá eru á þessa leið:

Fordrykkir og fagnaðarsöngur.
Meiri fordrykkir og almennt slúður.
Aðeins meiri fordrykkir á meðan Þórdís leikles valda kafla úr Biblíunni.

Aðaldrykkir og fagnaðarsöngur.
Ásta dáist að hugmyndinni og heldur langa ræðu.
Meiri aðaldrykkir og almennt slúður.
Auður les úr bókinni með gullbarkanum. Fangor sér um tilþrifaríka leiktúlkun textans.

Aðeins fleiri drykkir.
Skotta og Fangor útskýra í löngu máli hinar flóknu kenningar sem liggja að baki öllum skrifum þeirra á reifararottum.
Almenn fagnaðarlæti og ólæti.

Staðsetning nánar auglýst síðar. Munið: No pants or skirts allowed (for obvious reasons)

Hárnákvæm listvísindi

Til allra þeirra sem vinna nú hörðum höndum að gáfulegum bókagreiningum til birtingar hér á þessum lifandi vettvangi nútíma bókvísinda er hér orðsending frá Pierre Bourdieu, nýja vini mínum:

... a rigorous science of art must, pace both the unbelievers and iconoclasts and also the believers, assert the possibility and necessity of understanding the work in its reality as a fetish; it has to take into account everything which helps to constitute the work as such, not least the discourses of direct or disguised celebration which are among the social conditions of production of the work of art quo object of belief.
(Pierre Bourdieu: "The Field of Cultural Production, Or: The Economic World Reversed", bls. 317.)

Því við stefnum jú ekki að minna en fullkomnun.

Súpur og fleira góðmeti

Frásagnir af matarþráhyggju ylja mér um hjartarætur. Kannski af því að í þau fáu skipti sem fólk spyr mig, virkilega áhugasamt, um hvað ég sé eiginlega að hugsa núna er svarið yfirleitt ... matur. Og það eru engar gáfulegar eða heimspekilegar hugleiðingar um mat eða upprifjanir á stórkostlegum uppskriftum. Nei, ég er yfirleitt að hugsa um það hvað ég eigi að borða næst. Það fer gríðarleg orka og tími hjá mér í að skipuleggja matarneysluna í lífi mínu.

Og hvað hefur þetta með bókmenntir að gera? Spyr eflaust æsta bókaáhugafólkið sem sækir þessa síðu. Vinsamlegast hafið þolinmæði með mér, svara ég í anda Richards Brautigans, höfundar Ógæfusömu konunnar sem ég er við það að fara að vitna í. Nú kemur skýringin, held ég áfram, enn í anda Brautigans. Sem betur fer virðist Brautigan ekki endilega stunda það að halda slík loforð þannig að ég ætla ekki heldur að stressa mig of mikið á slíkum smáatriðum.

Sögumanninum í Ógæfusömu konunni “finnst það hljóma mjög spennandi að hitta verðandi ástkonu í fyrsta sinn í stórmarkaði” (43) og ímyndar sér að hann hitti konu þar sem hann er “staddur í súpudeildinni að fara yfir úrvalið” (45): “Kannski hefði ég ákveðið að dós af tómatsúpu væri góð á rigningardegi, þegar mín stutta hugleiðsla væri skyndilega rofin af rödd ljóshærðrar konu. ... Ég myndi kippast við og líta af hillunni þar sem tómatsúpunni var stillt upp sem hugsanlegum hádegisverði á rigningardegi.” (45) Þessi kona “lagði ekki í vana sinn að tala við ókunnuga karlmenn í stórmörkuðum, en það var eitthvað við það hvernig ég starði á súpudósirnar sem vakti athygli hennar, og allt í einu flögraði að henni að hún vildi kynnast nánar manni sem tæki súpur svona alvarlega”. (46) “Ég sagði henni að ég hefði verið að hugsa að kannski ætti ég að fá mér tómatsúpu til að hafa næst þegar rigndi “Ég bjóst við að það væri eitthvað á þessa leið,” sagði hún.” (47)

Síðan fylgir eftirfarandi samtal:

“Ég er með eina spurningu varðandi tómatsúpuna,” sagði X. “Og misskildu mig ekki, en það rignir ekki núna og það hefur ekki rignt í marga daga og veðurstofan spáir sama veðri áfram.”
“Einhvern daginn fer að rigna,” sagði ég.
“Líklega skiptir það ekki öllu máli því þú tókst ekki tómatsúpuna hvort sem er,” sagði hún.
“Stundum hugsa ég um hlutina áður en ég fæ mér þá,” sagði ég. “Og þar eru súpur meðtaldar.”
“Ég er fegin að ég skyldi heilsa þér,” sagði hún. “Ég hitti ekki oft fólk sem líkist þér.”
(47)

Kannski finnst ekki öllum að þessi sena sé hápunkturinn á þessari bók Brautigans en hún kætti mig óumræðilega. Í búðum má mig nefnilega oftast finna starandi í hugleiðslu á (yfirleitt ópraktíska) matvöru (eins og súkkulaði), brjótandi heilann um það hvort, hvernig og hvenær væri við hæfi að neyta hennar.

Síðar í bókinni er það salat sem verður tilefni mikilfenglegra vangaveltna:

“Vinur minn gerði það af ljúfmennsku sinni að stansa hjá nýlenduvörubúð í Livingstone svo ég gæti orðið mér úti um vistir til vikudvalar fyrir mig einan. Ég staldraði við nokkra stund í grænmetisdeildinni og fékk mér ýmislegt hráefni í salat, sem ég hef ekki borðað í verulegu magni upp á síðkastið.
Síðan keypti ég tvær flöskur af tilbúinni salatsósu.
Þegar afgreiðslumaðurinn var að leggja saman matvörurnar við kassann sagði ég skyndilega án þess að gera mér raunverulega ljóst að ég var að segja það upphátt: “Ég hugsa að ég eigi eftir að borða mikið salat í þessari viku.”
“Fyrirgefðu?” sagði afgreiðslumaðurinn og hélt að ég væri að ávarpa hann og skildi auðvitað ekki hvað ég var að fara. Hvernig átti maður að skilja: “Ég hugsa að ég eigi eftir að borða mikið salat í þessari viku” svona alveg upp úr þurru?
“Ekkert,” sagði ég. “Ég var bara að hugsa upphátt.”
Afgreiðslumaðurinn sagði ekkert fleira.”
(138)


Í Heljarslóðarhattinum eftir sama höfund eru fleiri álíka spennandi matarmóment og dreg ég af því þá ályktun að Brautigan sé álíka heltekinn af matarþráhyggju og undirrituð. Þannig verður ameríski gamansagnahöfundurinn sem fjallað er umsársvangur eftir “fleiri klukkutíma af þjáningu” vegna brotthvarfs japanskrar konu úr lífi hans:

“Fljótlega stóð hann sig að því að vera að blóta hamborgurunum tveimur sem hann át í gær.
Ég var helvítis asni að éta þessa hamborgara, hugsaði hann. Hver fjandinn greip mig? Hvað var ég að hugsa? Nú langar mig ekki í hamborgara. Ef ég hefði ekki étið þá í gær mundi mig langa í einn núna. Andskotinn.” (48)

Já hver kannast ekki við slíka eftirsjá? Hins vegar er hræðslan við túnfiskinn mér meira framandi:

“Þegar honum datt ekkert fleira í hug um hamborgara, fór hugurinn að gæla við möguleikann á túnfisk samloku, en sú hugmynd var ekki góð. Hann var alltaf að reyna að forðast hugsanir um túnfisksamlokur. ... Hann hafði verið vanur að borða að meðaltali fimm túnfisksamlokur á viku, en núna hafði hann enga fengið árum saman. Honum fannst lífið stundum tómlegt þegar túnfisksamlokuna vantaði. ... Hvers vegna átti ameríska gamansagnaskáldið í svona miklu basli með túnfiskinn? Svarið er mjög einfalt: Ótti. Hann var hræddur við hann. Hann var þrjátíu og átta ára og hræddur við túnfisk. Svona var það einfalt. Ástæða óttans var kvikasilfur.” (50)

Ameríski gamansagnahöfundurinn gefst þó ekki upp og heldur áfram að nýta gáfur sínar til frekari leitar að einhverju ætu:

“Hamborgarar komu ekki til greina og ekki heldur túnfisksamloka. Þúsundir annarra ætra hluta voru þá eftir og hann hgusaði um nokkra þeirra. Hann langaði ekki í súpu. Hann átti dós af sveppasúpu í eldhúsinu, en hann ætlaði ekki að borða hana. Kom ekki til mála. Hann hugsaði um avókadó. Það yrði ágætt. Ég fæ mér avókadó.
Í huganum smakkaði hann á avókadóbita með sítrónusafa og hann bragðaðist vel. Já, avókadó var lausnin. Þá mundi hann eftir því að hann átti ekki avókadó og að allar verslanir í nágrenninu voru lokaðar þar sem orðið var áliðið kvölds.
...
Kannski eggjahræru, hugsaði hann, þótt hann vissi að egg voru ekki til í húsinu og að hann ætlaði sér ekki að fara út að borða.
Já, egg yrðu ágæt. Létt og loftkennd. Þarna kom það. Egg.”
(56-57)

Kaflinn um eggin, sem á eftir fylgir, sem er eitt af því fyndnasta sem ég hef lesið. Hér skal þó tekið fram að háttvirtum eiginmanni mínum stökk ekki bros þegar ég las, flissandi, bestu brotin upphátt fyrir hann. Ég dreg af því þá ályktun að ekki hafi allir sama smekk fyrir matarhúmor og ég. Hér er smábrot af kaflanum svo þið getið metið áhrif hans á hláturtaugar ykkar:

“Það var engin skynsamleg ástæða fyrir því að geyma ekki egg í húsinu. Honum leið bara alltaf hálf illa þegar egg voru til staðar. Honum var líka illa við að kaupa þau. Það var eitthvað við eggjabakkann sem sló hann út af laginu og houm líkaði ekki sú staðreynd að þau væru tólf saman.” (66)

Hér ber kannski að taka fram að allar þessar matarhugleiðingar eru aðferð sögupersónunnar til að bægja frá öðrum og erfiðari hugsunum; hugsunum um japönsku konuna sem vill ekkert meira með hann hafa. Hugleiðingar sögumannsins í Ógæfusömu konunni eru notaðar í svipuðum tilgangi, til að fresta umfjöllun um málefni sem rista dýpra. Þetta á hins vegar ekki við um mínar eigin matarhugleiðingar; þær eru ástundaðar af sannri einlægni og tilgangurinn er sá sami og listarinnar: þetta eru matarhugsanir matarhugsananna vegna.

Já, ég hef komist að nokkrum niðurstöðum í þessari umfjöllun en almennri lokaniðurstöðu ætla ég að slá á frest þar til matarheimspeki fleiri höfunda hefur verið könnuð nánar. Ég man t.d. eftir skrítnum kafla í Í húsi Júlíu eftir Fríðu Á. Sigurðardóttur, þar sem sögupersónan gleymir sér algjörlega í vangaveltum um sósur. Þar sem systir mín er nú með þá bók undir höndum get ég ekki vitnað í hana beint. En ég skora á hana að nota nú listrænt innsæi sitt og koma nú fram með nákvæma greiningu á Heljarslóðarhattinum.

Loftslags-reyfarar (Eco-thrillers)

Í tilefni veðurfarsins undanfarna tvo daga ætla ég að mæla með lestri á loftslags- eða umhverfisáhrifareyfaranum Forty Signs of Rain eftir Kim Stanley Robinson. Ég er ekki bara að tala sem einlægur og heitur Robinson-aðdáandi þegar ég segi að bókin sé bæði skemmtileg og áleitin á þessum tímum heimsendapælinga og ótta við náttúruöflin.
Kjörið að setjast niður með þessa bók og hlusta á regnið dynja á rúðunni á meðan maður les um það hvernig endalokin hefjast með einmitt slíkri endalausri rigningu.
Svo er víst komið framhald (já þetta á víst að vera trílogía, Robinson er hrifinn af því og hefur þegar skrifað Mars-trílógíuna og Kaliforníu-trílógíuna). Sú bók heitir Fifty Degrees Below og við getum allar ímyndað okkur út frá þeim titli hvert framhaldið verður eftir rigninguna miklu.
Eins gott að ég keypti mér trefil í dag.
(Hvað ætli næsta bók heiti? Sixty Survivors Left?)

Annað sem er "skemmtilegt" við Forty Signs of Rain er hvernig hún blandar saman frásögn af fólki sem er að berjast við að halda skikki á sínu daglega lífi og frásögn af baráttu við að koma í veg fyrir heimsenda. Aðalsöguhetjan er í barnseignarleyfi en reynir samt að gefa sér tíma milli rólóvalla og pelagjafa að standa í þreytandi lobbýisma í Washington til að hafa smááhrif á pólitíska stefnu öldungardeildarþingmanns - með sorglega litlum árangri (sem gerir bókina einmitt enn raunsærri að mínu áliti).
Í þriðja lagi eru hinar áhugaverðu vangaveltur um hið sérstæða aðdráttarafl heimsenda í hugum fólks. Hvers vegna skrifum við bækur um heimsenda, gerum um hann kvikmyndir og lesum/horfum í spenningi? Robinson kastar því fram að það sé eitthvað við neyðarástand og náttúruhamfarir sem geri okkur bæði ómerkilegri og merkilegri í senn. Hið daglega bras okkar (sem við erum kannski hundleið á) hættir að skipta máli og við tengjum okkur stærra samhengi, tökum þátt í stærri og merkilegri baráttu.

Einhvers staðar var því fleygt að kvenskáld virtust spenntari fyrir heimsendapælingum (hér má einhver gáfaður benda á hvar og hvert því var fleygt) og væri það tengt stöðu þeirra í samfélaginu. Þeir sem hafa minnstu að tapa eru æstastir í sem drastískar breytingar. Að mínu mati eru margar skáldkonur a.m.k. afar heillaðar af hugmynd um aðra heima og þá möguleika sem þeim fylgja og býst ég við að þar geti ástæðan verið sú sama.

Ég mæli með að við lifgum upp á langan og dimman vetur framundan með heimsenda- og hörmungaskrifum. Til að koma sér í rétta skapið má m.a. lesa trílogíu James Morrows um dauða Guðs og þá drepsótt sem honum fylgir. Ef ykkur finnst það of mikið lesefni til upphitunar er ég nokkuð viss um að aðrir klúbbfélagar luma á ýmsu drungalegu dómsdagslesefni.

Bókanótt

"Bókanótt" félagsins verður haldinn í Bílskúrnum eða nálægum salarkynnum næsta föstudagskvöld. Þema kvöldsins verða hvalir og kvalir.

Dagskrá:

19:00 Mæting og Nafnakall
19:10 Hin þriggja manna stjórn kynnir ársskýrslu sína
Endurkjör í þriggja manna stjórn

19:30 Upplestur: Auður segir frá örlögum hvalveiðimannanna af Essex (sem talið er vera fyrirmyndin að Pequod í Mobý Dick). Þessir hraustu sjóarar enduðu á því að gæða sér hver á öðrum eftir að hvalur hafði sökkt skipi þeirra.

20:00 Kvöldverður framreiddur, grillað hvalkjöt með ídýfu

20:00 Kvikmynd: Mobý Dick með Gregory Peck

21:30 Erindi: Ásta og Þórdís láta ljós sitt skína?

22:00 Almennar umræður um hvali og kvalir.

23:00 Afgreiðsla ályktana, stefnuyfirlýsinga eða annarra mála er brenna á viðstöddum.

00:00 "Sköpun með sköpum" - kvöldið endað á kreatífum nótum

Freyðandi og rauðir drykkir eru við hæfi.

Félagsmenn eru hvattir til að koma með tillögur að skemmtiatriðum eða fræðsluerindum, í athugasemdakerfinu hér að neðan.

Stjórnin

Consequently, the paradox to be fully accepted is that when a certain historical moment is (mis)perceived as the moment of loss of some quality, upon closer inspection it becomes clear that the lost quality emerged only at this very moment of its alleged loss [...] Hegel was, rather, the first to provide the explicit formulation of this absolute synchronicity - as he put it, the immediate object lost in reflection 'only comes to be through being left behind.'

Slavoj Žižek - The Plague of Fantasies, bls. 12-13


Hmmm...

Bara smá test til að tékka á stöðunni

Exploiting tourists

(Þessi færsla er í raun ritgerð sem skrifuð var í húsbíl á meðan mig langaði meira til að vera að drekka bjór (og ber þess því miður merki). Hún er á ensku af því ég nennti ekki að þýða þetta rugl. Ykkur er fyrirgefið ef þið gefist upp á miðri leið.)

In "The Tropics in New York" by Claude McKay, fruits in a window shop become symbolic representations of the narrator’s tropical homeland:

Set in the window, bringing memories
of fruit-trees laden by low-singing rills,
And dewy dawns, and mystical blue skies
In benediction over nun-like hills.

The tropics are uprooted and displayed for sale in a window, evoking idyllic images in the passer-by. In the fruits the tropics are for sale; at least an experience of it. Like a tourist the buyer is invited to use these "souvenirs" for his own pleasure and according to his own wishes.
Tourism is a violent act in the sense that it is intended to make a place, artefacts and certain people, meet the needs of the tourist. Susan Sontag says that "the perennial, never consummated project of interpretation" or "translation" of a work of art, the "conscious act of the mind which illustrates a certain code, certain "rules" of interaction”, presupposes a discrepancy between the clear meaning of the text and the demands of (later) readers: "The interpreter, without actually erasing or rewriting the text, is altering it. But he can't admit to doing this. He claims to be only making it intelligible, by disclosing its true meaning." Modern interpretation that "excavates" and "destroys" as it digs behind the text to find a sub-text which is the true one is “largely reactionary, stifling” when in could be a liberating act. It is “the revenge of the intellect upon art” and “upon the world”. The cause is that “real art has the capacity to make us nervous. By reducing the work of art to its content and then interpreting that, one tames the work of art.” If we convert this point of view to literary tourism, the act of interpreting a land and a country according to one’s own needs can certainly be a stifling and violent act, aiming to tame a perceived other and make it fit pre-existing codes of meaning in an attempt to dominate that other.

When the tourist attraction is a colony like McKay’s own birthplace, Jamaica, the “selling” of an experience of the country also becomes a reminder of, if not a continuation of, the violence of colonization. In that light, the fact that “parish fairs” are markets for the fruity souvenirs in “The Tropics in New York” indicates the violence of a domineering culture, shrouding the land according to its own religion, in nun’s habit, making the native-born narrator bow his head and long for “the old familiar ways” of a colonized people:

My eyes grew dim, and I could no more gaze;
A wave of longing through my body swept,
And, hungry for the old, familiar ways,
I turned aside and bowed my head and wept.

It is important to note, though, that the narrator in this poem also partakes in the tourism of his own land – his gaze devours, trying to satisfy a hunger. It is he that has moved away rather than someone has taken the land away from him. Furthermore, he realizes that his “wave of longing” can never be fully satisfied. Tourism is in essence an unsatisfying enterprise; a quest or a search for something that is always just around the corner.
It is exactly this unattainability and constant movement that characterizes McKay’s violent conception of place and absence. In many of his poems endless displacement causes characters and places to slip in and out of the roles of victims and torturers, in a quest where the Promised Land is always out of reach.
It is worth bearing in mind that the relationship of authors and readers is often depicted in such violent terms. Reviewers often praise books for “holding their attention” to a sadistic degree; denying them the ability to put it down until it is finished and “craving” full attention. In such terms, the act of reading becomes a masochistic pleasure. The violence goes both ways, though, and readers’ interpretations can be seen as violent acts, by the author himself or by oppressed groups like feminists who see standard readings of female writings as a way to maintain male dominance. Some authors even try to control the interpretations of their books, although such efforts only highlight the complex struggle for dominance that lurks behind. Other authors, like Claude McKay, play with the notion of a sado-masochist relationship between reader and writer, consumer and artist, land and tourist.

When dealing with the essential element of movement in McKay’s poems I think it is appropriate to bring up the term “literary tourism”. In my view there are two kinds of literary tourism. In the former the reader travels safely but superficially with the aid of a book to foreign lands and/or experiences without ever engaging himself fully or being in danger. In the latter a voyager travels physically to places mentioned in books to experience them in a “literary” way. The recent hype concerning the places mentioned in the DaVinci Code is a good example.
As Wenche Ommundsen points out, literary tourism is often seen to provide a “quick fix” literary experience and is therefore looked down on as it is thought to appeal primarily to “people who are too lazy, or insufficiently educated, to appreciate literature in its 'normal' mode of consumption, the silent communion between text and reader”. However, Ommundsen says, market research into the audiences of literary tours and events suggests that most literary tourists are well read, and their reading is directly related to their tourist experience.
Returning to the tropics, it might be useful to look at the experience of an actual literary tourist. Pamela Klein wrote a travel article on her quest for the spirit of the author Jean Rhys in Dominica where she describes her efforts to interpret every sign, however small and insignificant to others, to her own ends: “A cock crows very loud, and I take this as a sign,” she writes enthusiastically when nothing more eventful happens. Even other tourists are subjected to her own codes of interpretation: “A white woman with very long fingernails and short shorts enters the courtyard, sits in the corner, lights a cigarette. ... A worshipper, I think: kin.”
The first words of the article are enlightening; the tourist is not “empty” for the land to fill with experience, she is already “full” of the spirit of the author. The land will be moulded according to her expectations, rather than it will mould her. However, the tourist is not in total control. She is “led there”, has been “haunted” and is “called” to come and still the locals refuse to meet her expectations:

While I want to talk about my ghost, the drunk at the bar, who is amazingly philosophical and definitely interested, doesn’t understand. “Dominicans will never forget what the Americans did for us after Hurricane David, ’79,” he says.

It is therefore up to the tourist herself to interpret her imperfect experience according to her own needs:

Sensing my disappointment, [the waitress] offers me something: “Rhys mentions that tree in the book. Somebody from the guesthouse once told me.” I smile and sip the mango juice, and let the afternoon lull me. “I bet the tree’s over 200 years old,” I tell her.
“Could be,” she says, looking up to the top of the tree, where it reaches toward the dark-blue sky. What it must know.

Ommundsen points out that the practices of literary tourism are “dependent on physical proximity: the body, or bodily remains, of the writer become the repository for literary genius, and paying homage becomes synonymous with experiencing, through one's own body, a sense of continuity and contact” – in this case with a mango tree. It is “as if the aura of history, cultural tradition and art could somehow be transmitted by touch”, giving us something more tangible than words to build an interpretation on:

The problem, it would seem, with simply reading literary texts is that they never provide the answers to all our questions: there is always a degree of uncertainty about our interpretations, an interminable deferral, as literary theory has it, of the signs and their meaning, which somehow leave our questions hanging in mid-air. It is perhaps the promise of grounding certainties that attract sections of the public to literary sites and events. … By providing tangible realities, in the shape of bricks and mortar, gravestones, relics of various kinds, and in the case of 'live' events, the tangible body of the writer, to counteract the shiftiness of language artifacts.

Sometimes, though, “the absence of a body can inspire a fascination as potent as its presence” and tourism through the act of reading depends on a notion of distance rather than a notion of proximity; of being somewhere while not really being there. Although this form of literary tourism could be viewed condescendingly as a superficial approach to a text, all reading of literature can essentially be seen as tourism. The efforts of the reader to “counteract the shiftiness of language artifacts” with his interpretation can also be seen as an equally violent action as looking for a greater meaning in a mango tree with fellow “worshippers”.

Travel literature is a traditional mode to tame nature and the other through language. “The category of travel literature has traditionally belonged to writers who center themselves in the metropolis, not the margin,” Gary E. Holcomb says, and “the traveling image of a locality like the Caribbean originates in the metropolis”, in the point of view of the metropolitan travel writer who “thinks in terms of travel as a form of moving around for the most part freely on foreign property”. Stepping into such a tradition can be problematic for writers from colonized countries and the literary products of most Caribbean writers “do not seem to lend themselves” to the classic classification of travel literature.
Holcomb, however, sees McKay’s stories as a “textualization of movement”, a different kind of travel literature, stating that McKay’s incessant travelling, sexually and textually as well a geographically, allowed the author to take up and abandon identities as he needed them. Although Holcomb states that “in many ways the novel is the product of travel literature”, I think that McKay’s poems in Harlem Shadows should be considered as a textualization of movement as well and that the poetic form underlines the resistance to rules and codes of conduct designed to nail down interpretations of placement to a prefixed dominant order.
Holcomb focuses on the act of movement and McKay’s poems certainly do not refer to real “places”; they refer to movement out of or to places which are and are not other places – they are moving, too, sometimes in time; from past to present, sometimes in the perception of the narrator.
“Home Thoughts” is one of the poems where places meet in movement. Memory is framed by absence; by the sentences: “Oh something just now must be happening there!” and “Oh something’s happening there this very minute!” Not only is the narrator absent from these happenings but the place of his memories also changes with each “happening”, moving it further away from him. Thus the physical place of his childhood is not the same place anymore and can only be visited in memory and through art.
The reader is thus invited to visit the narrator’s childhood places, through his poem, while realizing that the narrator alone can really access this place and know its true meaning. He is in control, as we see in “Heritage”:

… And I can read like large, black-lettered print,
What seemed before a thing forever sealed.

I know the magic word, the graceful thought,
The song that fills me in my lucid hours, …

We are again faced with the supposed masochism of the reader, who Ommundsen says has refused the opportunity of freedom from the constraints of an authoritative author:

The death of the author, in the discourse of literary tourism, means not the liberation of the text and the birth of the reader so much as an invitation to worship at the graveside. If tourism, as a number of cultural theorists have pointed out, functions as a kind of secular religious practice, then authors are the modern-day saints and our pilgrimages become rites of initiation into their mysteries.

Maybe all reading is to a certain degree such a pilgrimage; an attempt to demystify and decode a text. McKay at least seems to see his work as a souvenir of his life, left for passing tourists, in the poem “When I Have Passed Away”:

When I have passed away and am forgotten,
And no one living can recall my face,
When under alien sod my bones lie rotten
With not a tree or stone to mark the place;

Perchance a pensive youth, with passion burning,
For olden verse that smacks of love and wine,
The musty pages of old volumes turning,
May light upon a little son of mine,

And he may softly hum the tune and wonder
Who wrote the verses in the long ago;
Or he may sit him down awhile to ponder
Upon the simple words that touch him so.

However, the constant displacement of the narrator within the poem unsettles any notion of gaining concrete answers through literary tourism. The author is forgotten and no one knows where he is buried so worship at a graveside or an attempt to get physical proximity is out of the question. The only point of connection between dislocated worlds is “olden verse” that might arrest a tourist in a place for “awhile to ponder” before he moves on to seek satisfaction for his “passion” in another place.
Holcomb thinks that McKay shows a need to flee from all forms of categorization with ceaseless deferral:

... that is, rising out of the need to flee servitude is a need to flee certitude: social, racial, epistemological, linguistical, and sexual. What McKay attempts to resist, no matter how they manifest themselves are the constraints on identity always already received in social spheres, black or white, radical or conservative, male or female, gay or straight.

Pointing to McKay’s sexual “experimentations”, Holcomb concludes that McKay shows “clear dislike for the idea of domestication, for the bourgeoisification”. The West Indies “signifies a traveling back to the “slavery” of marriage, traditional family, bourgeoise values, all of which mean a stultifying restriction of sexual exploration”. As a result, there is “no return, only an endless spiraling outward, a flinging further and farther from the etiological, an activity metonymical of both the scars and possibilities of traveling as representative of the diaspora”. Holcomb thinks that McKay never returned to the Caribbean because Jamaica “geographically as well as metaphorically, represented servitude to him, and servitude represented heterosexual colonialism”. McKay’s sexual travelling, therefore, offers him a release that “must radicalize the very terms of identity themselves, whether they constitute themselves according to history, culture, family, sexuality, or travel”. Displacing the white man like he has displaced the black man might be a liberating act, the narrator states in “Enslaved”:

Then from the dark depth of my soul I cry
To the avenging angel to consume
The white man’s world of wonders utterly:
Let it be swallowed in the earth’s vast womb,
Or upward roll as sacrificial smoke
To liberate my people from its yoke!

Using the master’s methods can be a double-edged sword, however, and in “Outcast” the narrator admits that he may “never hope for full release” while bending his knee to the great western world’s “alien gods”. Violence and hate are only inevitable consequences of and continuation of the oppression of a place, not liberating powers.

Sexuality, as well as race culture, is the region where servitude – slavery – enacts itself most dramatically, Holcomb says. When McKay creates a tourist’s paradise out of “tropic lands” in the poem “North and South”, he emphasizes European conceptions of a lush and wild southern land where “time and life move lazily along” with a “breath of idleness in the air”. This is a place “sweet for waking dreams” where “wonder to life’s places clings”; a place waiting for the tourist to inscribe his dreams and wishes to escape a dull reality. The erotic image of a humming bird dipping a “long beak” in the big bell-flowers to the beating of the sea “softly on emerald strands” seems to naturally follow this train of thought; the dominant position of the “dreamer” is emphasized by the sexual availability of the land and its inhabitants: “And love and mating time are everywhere”.
Prostitution is the ultimate violence of domination and it is no wonder that tourism is often associated with prostitution, not only in the phenomenon of “sexual tourism” but also in the ambivalent feelings frequently evoked by selling access to one’s land and culture. In the “Harlem Dancer” the narrator makes an explicit connection with a dancing prostitute and her tropical native land: “To me she seemed a proudly-swaying palm”. Black flute-players entertaining at a picnic (a very European form of outing) give the comparison of tourists being entertained in an exotic land. However, as with literary tourism, the final satisfaction of sexual tourism can never be reached; although the sexualized other is “devoured” with a gaze her “self” is always out of reach.
McKay not only recognizes the many-faced qualities of erotic tourism, he uses it to destabilize oppressive notions of power relations by making his characters and narrators slip in and out of the roles of sexual predators and victims. In “Harlem Shadows” little dark girls tellingly both “bend and barter at desire’s call” and go “prowling through the night from street to street”, playing both roles at once. They certainly are victims of “poverty, dishonor and disgrace” but at the same time they represent the “sacred brown feet” of the narrator’s fallen race, turning enslavement into martyrdom. Like the “halting footsteps” of feet that “know no rest”, the oppressed other refuses to be pinned down to simple interpretation and constantly keeps moving out of place.
Holcomb thinks that the way Claude McKay establishes a “traveling sexuality” allows him, through a form of renegotiated “primitivism”, to keep moving through worlds unavailable to the writer of travel who does not pursue what the metropolitan world condemns as deviance. McKay thus writes culturally from the position of blackness as he perceives it rather than the conditions laid on such an idea according to white, racist ideology and “achieves so discriminating a movement between the polar certitudes by deploying a kind of strategic sexual difference, a form of sexual différance which moves the author into territories ripe for de- and reterritorializations, to use Deleuze and Guattari’s words”.

In the poems “America” and “White City” we can see how the narrator plays with the interchanging roles of abuser and victim with the aid of constant movement and shifting places. Hate is the instrument of violence and it is passed on from place to narrator and back again through intimate sado-masochistic relations, like a sexual disease :

Although she feeds me bread of bitterness,
And sinks into my throat her tiger’s tooth,
Stealing my breath of life, I will confess
I love this cultured hell that tests my youth!
Her vigor flows like tides into my blood,
Giving me strength erect against her hate.

America is feminized and shown as a dangerous place but she and the narrator shift positions and do not stay in place. America feeds the narrator but also feeds on him. He in turn tests his youth, strongly erect, against her hate; being fed on but receiving vigor in turn. Mary Pratt’s use of the term transculturation might clarify the ambiguous power-play at work:

While subjugated peoples cannot readily control what emanates from the dominant culture, they do determine to varying extents what they absorb into their own, and what they use it for. Transculturation is a phenomenon of the contact zone ... While the imperial metropolis tends to understand itself as determining the periphery ... it habitually blinds itself to the ways in which the periphery determines the metropolis – beginning, perhaps, with the latter’s obsessive need to present and re-present its peripheries and its other continually to itself.

America exploits the tropics for tourism but the tropical narrator is also a tourist in America, choosing and interpreting, using and abusing. The “vigor” the narrator receives is really like a gift from a vampire or a sexually transmitted disease. Sexual victories carry with them risk of catching disease and the reversal of traditional roles, where the tropical native conquers and enjoys America, only results in a ceaseless continuation of the exploitative violence which the narrator embraces as willingly as any colonizer or tourist before him.
Contaminated with hate, a “dark passion”, the narrator seems to return in the “White City”; now so saturated with hate and so “erect” that he will not bend or “toy with it”. He bears his contamination proudly and “lives his part” of this endless power-play, in fact it becomes his whole life:

My being would be a skeleton, a shell,
If this dark Passion that fills my every mood,
And makes my heaven in the white world’s hell,
Did not forever feed me vital blood.

He is not only a victim; the nature of the disease of hate is that the diseased partakes in passing it on. The narrator thus feeds on “vital blood”, playing his moving part in an endless violent play of différance, where every “interpretation” moves “meaning” further away from the always absent point of reference. This he can do because he is an “Outcast”:

Something in me is lost, forever lost,
Some vital thing has gone out of my heart,
And I must walk the way of life a ghost
Among the sons of earth, a thing apart;
For I was born, far from my native clime,
Under the white man’s menace, out of time.

McKay’s poetic narrators are true vagabonds, constantly moving like people in a train “fearfully rocking”, either in “ugly mood” of the waiter or an “angry glutton” demanding service, like the travellers in “On the Road”. The travelling reader should be able to relate to their plight. Reading and travelling have sometimes been described as addictions and are certainly taken to be habits that define the nature of a person. Vagabonds and bookworms have had both negative and positive connotations stuck to them and one trait they are seen to have in common is disconnectedness with the the practical world. Refusing to stay in place they constantly seek “other places” whether they are literally tourists or literary tourists. Whether they set out to abuse or to be abused – in more positive words, to please or to be pleased – in Claude McKay’s poems they seem destined to be undertaking an endless violent and erotic power-struggle where no final satisfaction can be found.


References

Hesse, Hermann: "Preface", Steppenwolf, London, Penguin, 2001.
Holcomb, Gary E.: "Writing Travel in Anglophone Carribbean Literature: Claude McKay, Shiva Naipaul, and Jamaica Kincaid," PhD, Washington State University, 1995.
Klein, Pamela: "Wide Caribbean Sea. Calling up the spirit of Jean Rhys", LA Times, 8.-14. October 1999.
McKay, Claude: Harlem Shadows, 1922.
Ommundsen, Wenche: 'If it's Tuesday, this must be Jane Austen': Literary tourism and the heritage industry, October 2005, Website, Griffith University, Available: http://www.gu.edu.au/school/art/text/speciss/issue4/ommundsen.htm, 27. May 2006.
Sontag, Susan: "Against Interpretation", Against Interpretation and other essays, New York, 1981, 3-13.

Týndar rottur

Ég lýsi eftir villuráfandi rottum. Mögulega nýkomnum út langferð.

Erlendir listamenn í Ameríku

Þar sem hér er allt morandi í ávaxta- og grænmetiskynlífi og ljóðum (og þar sem ég hef ekki fundið nein ljóð um ávaxta- eða grænmetiskynlíf) hef ég ákveðið að setja hér inn tvö ljóð um Ameríku og New York eftir Claude McKay, af því þau minntu mig svo á lýsingar systur minnar á þessari borg.

AMERICA
Although she feeds me bread of bitterness,
And sinks into my throat her tiger's tooth,
Stealing my breath of life, I will confess
I love this cultured hell that tests my youth!
Her vigor flows like tides into my blood,
Giving me strength erect against her hate.
Her bigness sweeps my being like a flood.
Yet as a rebel fronts a king in state,
I stand within her walls with not a shred
Of terror, malice, not a word of jeer.
Darkly I gaze into the days ahead,
And see her might and granite wonders there,
Beneath the touch of Time's unerring hand,
Like priceless treasures sinking in the sand.

The White City
I will not toy with it nor bend an inch.
Deep in the secret chambers of my heart
I muse my life-long hate, and without flinch
I bear it nobly as I live my part.
My being would be a skeleton, a shell,
If this dark Passion that fills my every mood,
And makes my heaven in the white world's hell,
Did not forever feed me vital blood.
I see the mighty city through a mist-
The strident trains that speed the goaded mass,
The poles and spires and towers vapor-kissed,
The fortressed port through which the great ships pass,
The tides, the wharves, the dens I contemplate,
Are sweet like wanton loves because I hate.


Leiði ég að því getum að McKay sé öðrum þræði að ræða um stöðu listamannsins (og þá sérstaklega svarts listamanns frá Jamaíka) í fordómafullu markaðssamfélagi Bandaríkjanna - samfélagi sem hann á í ástar/haturs-sambandi við.
Þegar ég hef safnað orku (og kjarki) ætla ég að túlka þessi ljóð með listamenn, hórerí, hatur og kynsjúkdóma í huga. Þangað til er gólfið laust fyrir aðrar nálganir.

Bókasafnsvörðurinn snýr aftur

Eitthvað hefur verið ýjað að því að ég sé að draga lappirnir á þessu bloggi. Alls ekki satt. Ég hef bara verið að bíða eftir einhverju til að skrifa um. Einhverri bók þ.e.a.s. Ég hef bara verið svo fjandi löt við að lesa undanfarið.

En það er auðvitað enginn sem segir að ég þurfi að skrifa um bækur. Síðast þegar ég gáði gat ég gert það sem mér sýndist. Það er ekki eins og við þurfum að uppfylla einhverja staðla eða troðast í gegnum nálarauga gæðarottunnar.

Þannig að þessi pistill er um bókasafnsfræðinga.

Nánar tiltekið kvenkyns bókasafnsfræðinga sem virðast vera þjóðflokkur út af fyrir sig og allt önnur ella en sú fyrirmynd sem boðið er upp á í Háskólanum.

Eins og allir þekkja sem hafa stundað bókasöfn af einhverju mætti er um að ræða gallharðar konur, með beinstífa lög- og réttlætiskennd sem standa uppi í hárinu og á hverjum sem dirfist að bjóða safninu birgin og gætu látið Sfinxinn fara undan í flæmingi og hrökklast frá með skottið milli lappa.

Nema að auðvitað eru þetta allt ofur venjulega manneskjur í krefjandi starfi sem gera sitt best. En það nennir enginn að spá í þeim.

Ég horfi á ansi mistæka mynd um daginn sem velti sér soldið upp úr þessum ímyndaheimi.

Party Girl fjallar um stefnulausa og partýglaða 24 ára stúlku sem lendir í veseni og fær starf hjá guðmóður sinni á bókasafni. Guðmóðirin tekur það skýrt fram að á meðan hún sjálf er bókasafnsfræðingur með þar að lútandi próf er stelpugálan aðeins bókavörður og best geymd í því vanþakkláta hlutverki að raða í hillur. Í gegnum myndina uppgötvar svo stúlkan ástríðu sína fyrir Dewey kerfinu og virðist sjúga í sig merkingu þess alls með einlægum áhuga og einni ölvaðri nóttu á safninu. Hin litríka og áhrifagjarna persóna er undir lok myndarinnar kominn í svarta dragt, með hárið í hnút, skammaryrði handa öllum þeim sem dirfast að rugla kerfið og sannfæringu um hina einu réttu (og rétthyrndu) stefnu í lífinu. Myndin tekur jú fram að hún ætli í skóla að læra fagið en áhorfandanum finnst það hálfgerður óþarfi því þetta er greinilega henni í blóð borið.

Ég leyfi mér að efast um að þessi manneskja hafi nokkurn tímann fæðst og funkerað í þessu heimi - og þá aðeins fyrir tilstilli aragrúa af lyfjum.

Það fyndna er að guðmóðirin er hin ósköð venjulega miðaldra kona með sína menntun og kunnáttu og báðar fætur á jörðinni. Þessi sem enginn upphefur eða ámælir því þær falla gjarna inn í bakgrunninn. Vinna sitt starf og fara svo heim að sjóða fisk en eru ekki t.d. að eiga heita ástarfundi innan um bókastaflana eða endurskipuleggja plötusafn vina sinna eftir Dewey kerfinu. Þessi raunverulega sem getur aldrei orðið fókust indí-mynda því þar þurfa allir að vera svo spes. Og í sannleika sagt talsvert meira ógnvekjandi en sú ímyndaða því það er hún og enginn önnur sem getur bannað þér að taka fleiri bækur.

Jákvæð gagnrýni (höf. sjálfumglaður geðsjúklingur)

I.

Sýningin öll myndar óaðfinnanlega heild
sagði gagnrýnandi númer eitt
(á sýningunni hafði honum verið heitt
í hamsi en hans deild
á blaðinu leyfði það eitt
að meta óhlutdrægt og gegnumsneitt).

II.

Eftir að opnunarhófinu lauk
og vínglasið var tæmt
skáskaut annar sér út í regnið
óræður og mikilúðlegur á svip.

Heimkominn setti hann sig í stellingar
og hóf skriftirnar
af alvöru þess sem treystir því
að áhrif skrifa vel þjálfaðs huga
verði bæði gagnleg og ánægjuleg
í vinalegum félagsskap líkra sála
sem eiga sameiginlegra hagsmuna að gæta
við framþróun menningarinnar
(þótt hann sé vitaskuld tilbúinn
að takast karlmannlega á við
gagnstæð sjónarmið).

"Við óhlutdræga athugun kom í ljós
að listamanninum hefur réttilega tekist
að gera klassískum grískum áhrifum skil.
Verkin gera náttúrulegum uppruna sínum skil
á þroskaðan hátt
jafnframt því að kafa í djúp náttúrunnar
og djúp sálarinnar.

Hvað tækni varðar
er innra samræmi verkanna og sýningarinnar allrar
óaðfinnanlegt.
Þemun eru innihaldsrík, víðtæk og koma okkur öllum við.
Verkin eru jafnframt auðskiljanleg og falleg fyrir augað
enda hefur listamaðurinn greinilega gott vald
á pensiltækni og litablöndun.

Eitt versta merki um hnignun listarinnar
er þegar mismunandi formum hennar er hrúgað saman.
Skylda, gildi og virðing listamannsins felst í því
að kunna að greina sig frá öðrum listgreinum
og einangra sitt sérsvið sem mest hann má.
Það hefur tekist.
Vonandi verður þessari litlu athugun
tekið fegins hendi af listamanninum
sem getur þá ótrauður haldið áfram
á sömu braut."

Þar sem setningarnar renna úr prentsmiðjunni
mynda þær pappírsminnisvarða
sem bætir í Akrópólísar-undirstöður
stanslausrar framþróunar.

III

Hvílíkur þroski, hvílíkir yfirburðir
hrópaði sá þriðji.
Hér hefur nútíma málaralist náð hátindi sínum
og nú liggur leiðin aðeins niður á við aftur.
Listamanninum hefur tekist
að endurskapa málverkið
án þess að gleyma menningararfinum.

Það eina sem eyðilagði upplifunina
var erillinn á sýningaropnuninni
það er erfitt að einbeita sér
þegar maður er stanslaust truflaður
af smekklausum kerlingum
vappandi til og frá
blaðrandi merkingarlaust um "list".
Hafa ritstýrur kvennablaðanna
ekki einhverju meira aðkallandi að sinna
heima hjá sér?

IV

Á ritstjórn kvennablaðsins
hamraði menningarblaðamaðurinn önuglega
á bleika fartölvu
og beið þess að höfuðverkjataflan
færi að virka.

"þessi sýning, hún var smart, hún var svöl
og freyðivínið var af bestu sort."

V

Öll neikvæð gagnrýni
Kom aðeins frá einu ragntrýni
Sem var misheppnaður listamaður
Ógurlega lítið vistaglaður
Fullur af biturð og hlutdrægur
Allsendis ljótur þó skutfrægur
Og einn dag hann dó
Listaheimurinn hló

Notagildi

Þar sem ég er nú að lesa Northrop Frye finn ég allt í einu fyrir löngun til að skilgreina svið þessa nýja klúbbs okkar; marka honum stefnu og koma á skipulögðum vinnubrögðum og þannig gefa honum kost á að vera öflugt kennivald innan vísindanna.
Ég legg því fyrir rottunefnd þá tillögu að vefsíðan Reifararottur beri undirtitilinn "Bókavísindi hins nýja íslenska lærdómslistafélags" og auglýsi hér með eftir stefnuskrá, handbók um aðferðafræði bókavísinda lærdómslistafélagsins og greinargerð um það gagn (eða ógagn) sem rannsóknir okkar munu gera samfélaginu. Höfum í huga orð Fryes í Anatomy of Criticism: "Whatever is of no practical use to anybody is expendable."

Á myndinni getið þið séð mig við nýjustu rannsóknir á skammtafræði hliðstæðra heima í femínískum ritum. Því miður virðast rannsóknir mína á tímaferðalögum öreinda hafa haft sín áhrif og dregið allverulega úr yngingaráhrifum þess að fljúga gegnum mismunandi tímabelti. En það er lítil fórn á altari vísindanna.

PS: Ef þið hafið hugmynd um hvernig þýða má tímaritaheitið "Rit þess íslenska lærdómslistafélags" yfir á enska tungu eru tillögur þar að lútandi þegnar með þökkum.

Af með höfuðleðrið!

Ég minntist á það hér fyrir neðan að ég hefði lesið Salamöndrustríðið nokkrum sinnum þegar ég var barn. Bókin var sem sagt til heima hjá mér og mér fannst hún gífurlega merkileg þótt ég sé nokkuð viss um það núna að margt í henni hafi farið fyrir ofan garð og neðan.
Önnur bók sem var til á heimilinu, í minni eigin bókahillu meira að segja, var sagan Síðasti móhíkaninn. Sú bók hefur líklega komið frá pabba og verið í hans barnæsku ekta "strákabók". Ég man eftir að hafa fengið martraðir um fláningu höfuðskinna eftir lesturinn og fóta-fetish sögumannsins olli mér miklum heilabrotum (heilu blaðsíðurnar fara í að lýsa því hversu nettir og smáir fætur ensku aðalskvennanna eru - kvennanna sem sífellt þarf að bjarga). Þessi bók hafði gríðarleg áhrif á ímynd indíána í mínum huga; engin Disney rómantík þar á ferð en hasar og hetjuskapur í algleymingi.
Ég þurfti að lesa þessa bók fyrir kúrs í post-colonial bókmenntum um daginn og fannst það nokkuð skemmtileg upprifjun. Við ræddum um það hvernig bókin hefur dottið inn og út úr kanónu "alvöru bókmennta" og sveiflast frá því að vera talin fullorðinsbók, yfir í að vera barnabók og svo yfir til fullorðinna aftur.
Í kjölfarið fór ég að hugsa um það að þær bækur sem ég las sem barn höfðu oft mun meiri áhrif á mig en þær sem ég las seinna á ævinni. Oftar en ekki voru þetta "fullorðinsbækur" sem ég gat lesið aftur og aftur en stundum voru það bækur eins og Beverly verður flugfreyja (eða hvað þær hétu nú) eða Nancy og grænu skórnir sem ég leitaði í aftur og aftur.
Ég hugsa að barna-bókmenntakanónan sé jafnvel áhrifaríkari en kanóna "alvöru bókmennta" auk þess sem hún endurspeglar gildin sem samfélagið vill halda að börnum. Ætli fólki í dag fyndist Síðasti Móhíkaninn voða uppbyggileg bók fyrir barn?

Fötin skapa dræsuna

Um daginn hlustaði ég á fyrirlestur um fatnað og nekt í bókinni The Plumed Serpent eftir D.H. Lawrence. Fyrirlesturinn var mjög merkilegur. Stelpan sem hélt hann hafði m.a. bakað litlar piparkökur og skreytt þær með súkkulaðibrjóstum og súkkulaðityppum og kennarinn lýsti því yfir í lokin að hún hefði hefnt sín á karlrembunni D.H. Lawrence á meðan á honum stóð: "I bit it right off!".
Í kjölfarið fór ég að spá í merkingu fatnaðar í bókum. Fyrirlesarinn vitnaði m.a. í bókina Penguin Island sem er um afleiðingar þess að nærsýnn prestur skírir mörgæsir og verður þannig til þess að þær fá sálir. Bókin er þess virði að lesa en mig langar mest til að fá ykkar álit á 1. kafla í Bók II, þar sem mörgæsarkona er klædd í mjög kvenlegan fatnað með valdi, verður af því dræsuleg og er að lokum nauðgað af munki.

Hvað varðar ádeilu á nýlendustefnu og rasisma minnti bókin mig á Salamöndrustríðið sem ég las oft sem krakki. Hún heitir víst War with the Newts á ensku. Vonandi næ ég einhvern tímann að lesa hana aftur.